Cổ chân bị chấn thương thường xuyên xảy ra trong thể thao và những hoạt động hàng ngày, với bong gân là tình trạng phổ biến nhất khi cổ chân bị lật sang bên, có thể được gọi là 'lật sơ mi'. Vậy làm thế nào để nhanh chóng phục hồi khi bị bong gân ở cổ chân?
1. Cổ chân bị bong gân là như thế nào?
Cổ chân bị bong gân là dấu hiệu dây chằng cổ chân bị căng giãn hoặc đứt, thường xảy ra sau khi va chạm hoặc té ngã trong quá trình di chuyển. Dây chằng khớp cổ chân có chức năng ổn định khớp, giữ khớp ở đúng vị trí, được chia làm hai nhóm chẳng hạn như:
- Dây chằng ở bên ngoài cổ chân: Dây chằng mác sên cả hai phí trước, sau, dây chằng mác gót.
- Dây chằng nằm ở phía bên trong cổ chân: Dây chằng dental.
- Hầu hết những trường hợp bong gân ở cổ chân đều liên quan đến chấn thương nhóm dây chằng bên ngoài cổ chân.
2. Một số lý do gây tình trạng bong gân cổ chân
Lý do gây bong gân thường bởi vì khớp lệch khỏi vị trí và dây chằng bị kéo căng quá mức, đôi khi dẫn tới rách dây chằng. Một số nguyên do cụ thể bao gồm:
- Trật mắt cá chân khi chạy hoặc chơi thể thao.
- Ngã vì vấp vật cản, tai nạn, hoặc vì lý do bề mặt trơn trượt.
- Tác động vật lý mạnh vào cơ thể, thường gặp trong những môn thể thao đối kháng, gây cú đánh trực tiếp vào khớp.
- Mang vác vật nặng.
- Ngồi hoặc Đứng sai tư thế, gây vặn khớp.
3. Dấu hiệu của tình trạng bong gân
Một vài biểu hiện của bong gân đa dạng tùy thuộc vào mức độ tổn thương, bao gồm:
- Tình trạng đau: Các triệu chứng là tình trạng cơ thể thông báo có vấn đề. Nếu như tình trạng đau xuất hiện ngay sau chấn thương, dữ dội sau đó và âm ỉ khi đứng, vận động khớp, hoặc ấn vào vùng tổn thương, có thể nghĩ tới bong gân.
- Sưng: Sưng luôn đi kèm với bong gân nhưng cần vài giờ để triệu chứng rõ. Bởi vì đó, bạn có thể không nhận ra ngay và tiếp tục hoạt động, làm chấn thương nặng thêm.
- Giảm vận động tại khớp bị tổn thương: Đau và sưng khiến bạn không thể vận động khớp tự nhiên như trước. Khoảng một ngày sau chấn thương, bạn sẽ cảm thấy cứng khớp và phải vận động nhẹ nhàng mới có thể di chuyển lại được.
4. Mẹo trị liệu triệu chứng bong gân
Thông thường, bong gân cổ chân nhẹ có thể tự khỏi hoặc nếu áp dụng đúng các biện pháp chăm sóc tại nhà bên dưới:
4.1 Phương pháp R.I.C.E
Theo khuyến cáo của Hiệp hội Phẫu thuật viên chấn thương Hoa Kỳ (AAOS), nguyên tắc cơ bản để sơ cứu tình trạng bong gân, trật khớp là sử dụng phương pháp R.I.C.E. Đây là một trong những phương pháp trị bong gân ở cổ chân hiệu quả và an toàn nhất. Cụ thể:
- Nghỉ ngơi (Rest)
Biện pháp đầu tiên khi sơ cứu bong gân hoặc trật khớp là ngừng ngay tất cả hoạt động và nghỉ ngơi hoàn toàn trong 48-72 giờ. Thông qua vài trường hợp, không được đặt trọng lượng lên vùng bị thương và có thể cần dùng dụng cụ hỗ trợ.
Nhưng mà, việc nghỉ ngơi này không áp dụng cho toàn thân. Ngay cả khi bong gân mắt cá chân, vẫn phải vận động các cơ khác để giảm thiểu thoái hóa cơ và duy trì độ điều hòa tim mạch.
- Chườm lạnh (Ice)
Chườm lạnh là liệu pháp sơ cứu thích hợp cho bong gân và trật khớp, hỗ trợ giảm đau, sưng tấy và giảm hàm lượng máu nhờ tác dụng co mạch và gây tê. Sử dụng túi chườm lạnh hoặc ngâm vết thương trong nước lạnh từ chậu, xô hoặc bồn tắm. Mỗi lần chườm lạnh kéo dài khoảng 15-20 phút, thực hiện 4-8 lần/ngày trong suốt 48 giờ đầu hoặc cho đến khi sưng tấy giảm. Ghi nhớ không ngâm nước đá quá lâu để tránh bỏng lạnh.
- Băng ép (Compress)
Băng ép tăng cường cố định vùng khớp bị trật hoặc bong gân, tạo điều kiện cho dây chằng hồi phục và giảm nguy cơ bầm tím, sưng tấy. Sử dụng băng thun, cao su tổng hợp hoặc vải đàn hồi để băng ép vùng tổn thương, phủ kín 3-5 cm phía trước và sau. Kiểm tra cảm giác của vùng dưới chấn thương, nếu bị tê hoặc mất cảm giác, hãy nới lỏng băng ép để tránh ứ trệ tuần hoàn máu, gây nguy cơ hoại tử chi.
- Kê cao (Elevation)
Kê cao vùng tay chân bị thương trên mức tim tăng khả năng giúp ngăn ngừa và giảm phù nề, ứ đọng máu. Tiến hành bằng cách nâng cao vùng bị thương kết hợp với chườm lạnh và băng ép. Liệu pháp này hiệu quả nhất khi áp dụng trong suốt 48 giờ đầu sau chấn thương.
4.2 Thuốc giảm đau nhức và chống viêm
Hoặc nếu cơn đau không giảm bằng các phương pháp ví dụ băng lạnh, chườm đá, hoặc đắp lá thảo dược, hãy cân nhắc sử dụng thuốc giảm tình trạng đau không kê đơn ví dụ Paracetamol. Paracetamol (Acetaminophen) tăng cường giảm đau nhức và hạ sốt hiệu quả, là lựa chọn thay thế Aspirin nhưng không giúp chống viêm.
4.3 Vật lý trị liệu
Sau khi các triệu chứng giảm, bác sĩ có thể chỉ định vật lý điều trị để khôi phục phạm vi chuyển động, hỗ trợ sức mạnh và ổn định cho cổ chân. Bệnh nhân cần luyện tập giữ thăng bằng, như sau đứng bằng một chân, để giúp khớp và phòng ngừa triệu chứng bong gân tái phát. Nếu như chấn thương xảy ra do là thể thao, hãy hỏi bác sĩ khi nào có thể trở lại tập luyện.
4.4 Phẫu thuật (trường hợp nặng)
Trong một vài trường hợp, nếu biểu hiện tổn thương vẫn không phục hồi sau khi dùng thuốc, bất động khớp cổ chân, tập vật lý chữa trị, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để làm vững lại khớp cổ chân, phòng chống biến chứng nghiêm trọng xảy ra.
5. Tip phòng tránh bong gân ở cổ chân
Để ngăn chặn bong gân:
- Khởi động kỹ: Trước khi tập thể dục hoặc tham gia thể thao, hãy dành ít nhất 10-15 phút để khởi động, tăng cường cơ bắp và dây chằng giãn ra và chuẩn bị cho hoạt động mạnh.
- Đi giày phù hợp: Dùng giày có độ bám tốt, hỗ trợ vòm chân và cổ chân, phù hợp với loại hoạt động bạn tham gia để giảm nguy cơ lật cổ chân.
- Hạn chế bề mặt không đều: Khi chạy hoặc đi bộ, chọn một số bề mặt bằng phẳng và hạn chế một số khu vực không đều hoặc trơn trượt để giảm nguy cơ té ngã và chấn thương.
- Tập luyện có tác dụng giúp cơ bắp và linh hoạt: Thực hiện các bài tập tăng khả năng giúp cơ bắp và cải thiện độ linh hoạt của cổ chân và chân. Điều này giúp những khớp và dây chằng mạnh mẽ hơn và chịu đựng tốt hơn khi gặp áp lực.
- Thận trọng khi nâng vật nặng: Khi nâng vật nặng, luôn dùng kỹ thuật đúng và chú ý giữ thăng bằng để tránh áp lực không có ích lên cổ chân và giảm nguy cơ bong gân.
Bên trên đây là một số ghi nhớ để bạn đọc ngăn chặn triệu chứng bong gân, mong là bài blog cung cấp thông tin cần thiết cho bạn. Dù đã cẩn thận trong suốt việc phòng tránh nhưng vẫn gặp tình trạng tình trạng bong gân, người bệnh phải tới thăm khám với bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị bong gân thích hợp.
>> Xem thêm:
- Tình trạng nhận biết cổ chân bị bong gân và xử lý nhanh khỏi nhất
